De Universiteit Utrecht heeft verschillende sterke publieksgerichte onderzoeksgroepen zoals Erfgoed en Publieksgeschiedenis Lab, Utrecht Forum for Memory Studies  en ArtLab. En kent een grote verscheidenheid in impactegenerende onderzoeksprojecten zoals Re/Presenting Europe, Religious Matters in an Entangled World, Remembering Activism, Constructing the Limes en Dynamics of the Durable. Ook zijn er nog vele andere lang- en kortlopende samenwerkingen op thema’s als beleid en bedrijfsgeschiedenis, mecenaat, games, film, musea etc.

Hierin trekken de Utrechtse onderzoekers op met musea als het Centraal Museum, Teylersmuseum, Rijksmuseum Catharijneconvent en Rijksmuseum Amsterdam, en fondsen als Nederlands Letterenfonds, Filmfonds, Cultuurfonds, Voordekunst. Maar ook met gemeentelijke, regionale en nationale overheden, zoals gemeente Utrecht en het ministerie OCW; media- en gamebedrijven; festivals als ILFU, Nederlands Filmfestival; opleidingen als de HKU, ArtEZ; omroepen zoals de VPRO; archiefplekken zoals Beeld en Geluid, Meertens Instituut, RKD, en nog veel meer.

Een impressie van onderzoeksprojecten in impactnetwerk

Moving Beyond Crisis: Precarity and Resistance in Creative Industries

De audiovisuele sector in kleine Europese markten staat voor grote uitdagingen: onzeker werk, ongelijke kansen en de impact van nieuwe technologieën zoals generatieve AI. In dit spanningsveld onstaan nieuwe samenwerkingen en verzet, waarin makers en onderzoekers samen zoeken naar rechtvaardige en duurzame toekomstmodellen.

Met steun van het CHAIN stimuleringsbudget zetten Sandra Becker (Universiteit Utrecht) en Cathrin Bengesser (Aarhus Universiteit) een dialoog op tussen creatieve professionals en academici. Hun doel: kennis uitwisselen, netwerken versterken en nieuwe wegen verkennen om diversiteit, inclusie en veerkracht in de creatieve sector te bevorderen.

Inclusive AI Podcast: AI and Creativity with the Global South

Wat betekent creativiteit wanneer kunst en ambacht worden opgenomen in algoritmen? Seizoen 1 van de Inclusive AI Podcast onderzoekt hoe generatieve AI de creatieve expressie beïnvloedt in het Mondiale Zuiden: van ambachtelijke gemeenschappen die eeuwenoude kennis overdragen tot kunstenaars die AI inzetten. Wie is nog maker of auteur wanneer een machine in seconden kunstwerk produceert? En hoe herdefiniëren we eigenaarschap wanneer traditionele patronen door taalmodellen worden opgenomen?

Met steun van CHAIN brengt host Eduardo Briceño-Florez (Director Strategic Communications, FTI Consulting, Colombia) onderzoekers van de Universiteit Utrecht samen met creatieve techbedrijven, non-profits en culturele actoren. Belangrijk daarbij is de rol van Payal Arora, hoogleraar Inclusive AI Cultures aan de Universiteit Utrecht, mede-oprichter van het Inclusive AI Lab en FemLab, en digitaal antropoloog gespecialiseerd in inclusieve technologieën voor gemeenschappen in het Global South. Samen streven zij ernaar de podcast bij uitstek vorm te geven als platform voor reflectie, engagement en rechtvaardigheid in AI-gebaseerde creativiteit wereldwijd.

Xevieso, Bring Me Back Home: Heritage, Theatre, and Restorative Justice

Hoe kan erfgoed teruggegeven worden – niet alleen fysiek, maar ook in betekenis, herinnering en beleving? Het project Xevieso: Bring Me Back Home brengt onderzoek, podiumkunst en Afrikaanse diasporagemeenschappen samen in een zoektocht naar postkoloniaal herstel.

Met steun van CHAIN werkt Marleen de Witte samen met Ghana Union Netherlands, New Dutch Connections en Ghana Agoro Mma aan een experimentele, participatieve theatervoorstelling. Door kunst en onderzoek te verweven, verkent het project nieuwe manieren waarop diasporagemeenschappen hun culturele erfgoed kunnen herwaarderen en terugeigenen, als bron van verbinding, kracht en verzoening.

Memory and Heritage Network (MHN)

Het Memory and Heritage Network (MHN) van Utrecht University bevordert uitwisseling tussen faculteiten en disciplines met een focus op maatschappelijke relevantie en partnerschappen. Met steun van CHAIN organiseert het netwerk workshops, studiebezoeken en ontmoetingen met externe onderzoekers en praktijkprofessionals, zowel nationaal als internationaal.

Onder leiding van Susanne Knittel, Renée Vulto en Christian Wicke brengt MHN onderzoekers samen uit Memory Studies, Heritage Studies en Public History om inter- en transdisciplinair onderzoek te stimuleren. Thema’s variëren van stedelijke historische cultuur en ecologisch geheugen tot koloniale erfenissen en de politiek van herinnering. Het netwerk ondersteunt zo de ontwikkeling van nieuwe perspectieven op erfgoed en publieke geschiedenis, en versterkt de verbinding tussen wetenschap en samenleving.

Towards Racial Literacy in European Theatre

Wat betekent het om écht raciaal geletterd te zijn in de wereld van theater: op het toneel, in de zaal en binnen de instituties zelf? Dit project onderzoekt hoe dramaturgen, makers en onderzoekers uit zes Europese landen nieuwe strategieën ontwikkelen om racisme te benoemen, doorbreken en publieken te betrekken in inclusieve praktijken.

Met steun van CHAIN brengen Anika Marschall (Universiteit Utrecht) en Ann-Christine Simke (University of the West of Scotland) internationale experts en festivals zoals Afrovibes en What You See samen. Hun doel is het ontwikkelen van een open toolbox die de weg wijst naar meer raciale geletterdheid en anti-racistische competenties in het Europese theaterlandschap – als stap naar rechtvaardiger en opener culturele instellingen.

The Inclusive Affects of Scientific Heritage

Hoe kunnen wetenschap en erfgoed op nieuwe manieren tot leven komen in het museum? The Inclusive Affects of Scientific Heritage onderzoekt hoe kennis uit theater, scenografie en performance studies kan bijdragen aan inclusieve en experimentele manieren van cureren bij het Rijksmuseum Boerhaave.

Met steun van CHAIN werken Liesbeth Groot Nibbelink (Universiteit Utrecht) en Bart Grob (curator, Rijksmuseum Boerhaave) samen om affectieve benaderingen van wetenschappelijke objecten te verkennen. Door middel van workshops, onderzoek, studentprojecten en een expert meeting wordt gekeken hoe immateriële en complexe wetenschappelijke kennis op een betekenisvolle en toegankelijke manier gepresenteerd kan worden, zodat een diverser publiek wordt bereikt en nieuwe verbindingen tussen kunst en wetenschap ontstaan.